ŠTA JE ANALNA FISURA?
Analna fisura je mali rascep sluznice anusa (čmara). To je ranica koja se nalazi odmah neposredno iznad linije čmara, najčešće na zadnjoj strani analnog kanala. Zbog rascepa sluznice mišićno tkivo je direktno izloženo uticaju spoljašnje sredine što dovodi do jakog bola i krvarenja tokom i nakon pražnjenja. Fisura može nastati nakon porođaja, kao posledica naprezanja ili kao posledica dugih epizoda proliva (dijareje) ili opstipacije (zatvora). Analna fisura može nastati u bilo kojoj životnoj dobi, ali se najčešće viđa kod beba i male dece. Najčešće spontano zarasta nakon 4-6 nedelja, tako da njen nastanak uglavnom ne predstavlja ozbiljan problem. Preparati koji omogućavaju omekšavanje stolice i topikalni preparati protiv bolova mogu doprineti bržem procesu zarastanja i smanjiti nelagodnost tokom i nakon pražnjenja. Ukoliko nakon ovog tretmana ne dolazi do poboljšanja stanja može se primeniti hirurško lečenje.
SIMPTOMI I ZNACI POSTOJANJA ANALNE FISURE
Simptomi i znaci su: bol tokom i/ili nekoliko sati nakon pražnjenja; opstipacija (zatvor); sveža krv na stolici; sveža krv na toalet papiru; vidljiv rascep sluznice anusa ili analnog kanala; osećaj svraba ili peckanja oko anusa (čmara); nelagodnost tokom mokrenja; učestalo mokrenje; nemogučnost mokrenja; neprijatan miris tokom pražnjenja.
KOJI SU UZROCI NASTANKA ANALNE FISURE?
• Analna fisura može nastati kao posledica povrede anusa ili analnog kanala. Uzrok povrede može biti: hronični zastvor (opstipacija), naprezanje tokom pražnjenja, naročito ako je stolica črvsta i/ili suva, produžen proliv (dijareja), analni seks, rastezanje anusa i analnog kanala, uvođenje stranog tela u anus.
• Drugi uzroci nastanka analne fisure mogu biti: nepražnjenje creva tokom dugog vremenksog perioda, uzak/spastičan (izrazito napet) analni sfinkter, prisustvo ožiljaka u anorektalnom delu, Kronova bolest ili ulcerozni kolitis (inflamtorne bolesti creva),rak anusa, leukemija, infekcije, smanjen dotok krvi do anorektalne regije. Analna fisura često nastaje kod žena nakon porođaja ili kod male dece.
KO JE U RIZIKU OD NASTANKA ANALNE FISURE?
• Zbog i dalje nejasnog razloga analne fisure se često javljaju kod male dece. Kod oko 80% beba tokom prve godine života dolazi do nastanka analne fisure. Starije osobe su takođe sklone nastanku rascepa sluznice zbog smanjenog dotoka krvi u anorektalnu regiju. Tokom i nakon porođaja žene su u riziku od nastanka anlne fisure zbog naprezanja.
• Ljudi koji boluju od inflamatornih bolesti creva, kao što su Kronova bolest i ulcerozni kolitis su u većem riziku od nastanka analne fisure. Upala sluznice creva oko anusa dovodi do povećane sklonosti ka nastanku analnih fisura kod ovih bolesnika. Ljudi koji se često naprežu tokom pražnjenja i čija je stolica čvrsta su skloniji nastanku analne fisure.
KAKO SE LEČI ANALNA FISURA?
• Cilj lečenja analne fisure je smanjenje nelagodnosti i krvarenja tokom i nakon pražnjenja smanjenjem pritiska u analnom kanalu omekšavanjem stolice. Lečenje se započinje konzervativnim tretmanom koji uključuje: sprečavanje opstipacije korišćenjem sredstava koji omekšavaju stolicu, pojačan unos tečnosti, izbegavanje napitaka sa kofeinom (zato što dovode do dehidratacije), namirnice bogate vlaknima, tople kupke 10 do 20 minuta dnevno u cilju opuštanja (relaksacije) analnog sfinktera, pažljivije čišćenje anogenitalne regije, sprečavanje naprezanja i dugog sedenja na wc šolji, korišćenje vazelina u cilju vlaženja anorektalne regije.
• Konzervativni tretman dovodi do zalečenja analne fisure u 80-90% slučajeva nakon nekoliko nedelja do nekoliko meseci. Kada konzervativni tretman ne dovede do poboljšanja može se pokušati i sa: čepićima (supozitorijima), penom ili kremom sa hidrokortizonom u cilju smanjenja upale; primena različitih krema ili masti (na bazi topiklanih relaksanata ili topikalnih anestetik); krem ili mast sa nitroglicerinom ili Ca blokatorom (u cilju opuštanja analnog mičića i porasta protoka krvi u toj regiji). Primena injkcije sa botulinskim toksinom tip A (Botox) direktno u analni sfinkter u cilju privremene paralize analnog sfinktera, što dovodi do smanjenja bola i ubrzavanja zarastanja rascepa.
KAKO SE IZVODI HIRURŠKO LEČENJE ANALNE FISURE?
• Pre odluke o potrebi za hirurškim lečenjem doktor će obaviti pregled i određene testove na osnovu koijh može da zaključi zašto konzervativni tretman nije bio uspešan.
• Hirurška intervencija najčešće podrazumeva presecanje jednog dela unutrašnjeg analnog sfinktera. Ovom metodom se smanjuju bol i spazam i olakšava zarastanje rascepa. Presecanje unutrašnjeg analnog sfinktera nadalje onemogućava kontrolu pražnjenja creva. Može postojati mogućnost da odmah nakon operacije idete kući (po potrebi može biti potrebno da ostanete u bolnici). Bol se smanjuje nakon nekoliko dana, a za kompletno zarastanje rascepa potrebno je nekoliko nedelja.
DA LI MOŽE DA SE SPREČI RAZVOJ ANALNE FISURE?
• Kod dece možete sprečiti nastanak analne fisure tako što ćete redovno menjati pelene i adekvatno tretirati analnu fisuru i sprečiti nastanak opstipacije (ukoliko su ovo uzroci za nastanak analne fisure).
• Kod odraslih je potrebno da se anorektalna regija održava suvom, da se regija briše mekim i pamučnim sredstvima, izbegavajte korišćenje grubog i mirisnog toaletnog papira.